จำปี เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงประมาณ 15-20 เมตร แตกเรือนยอกเป็นทรงพุ่มปลายยอดแหลม กิ่งและก้านเปราะหักได้ง่าย ใบเดี่ยว ปลายใบจะแหลม โคนใบมน ดอกเดี่ยวออกตามซอกใบ ดอกสีขาวนวลมี 8-10 กลีบซ้อนกัน มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ กลีบดอกจะเรียกว่าจำปา ยาวประมาณ 2 นิ้ว มีเกสรเป็นแท่งกลมเล็กยอดแหลมคล้ายฝักข้าวโพดเล็ก ๆ
จำปีกับจำปา หลายคนอาจจะจำสับสน หากมองดูต้นจะแยกไม่ค่อยออก จำปีกับจำปา จะมีลักษณะที่แตกต่างกันคือ จำปีจะมีสีขาว กลิ่นหอมเย็น ส่วนจำปา ดอกจะมีสีเหลืองกลิ่นหอมไม่มาก แต่สำหรับผู้ที่ปลูกจำปีเพื่อหวังจะเชยชมดอกนั้นต้องอดทนมากหน่อย เพราะจำปีนั้นต้องปลูกประมาณ 3 ปี จำปีถึงจะให้ดอก แต่จะออกดอกได้ตลอดทั้งปี ระหว่างที่รอจำปีให้ดอกก็เชยชมความงามของต้นจำปีไปก่อน เพราะต้นจำปีนั้นถือเป็นไม้ประดับสวนได้อย่างดี ต้นเป็นพุ่มสวย ใบสีเขียวเป็นมัน ดูแล้วงามสง่ามากทีเดียว
เรื่องราวทางสมุนไพร
จำปีจะเหมือนกับไม้ที่ดอกหอมทั่วไป คือ มีสรรพคุณทางยาในเรื่องของการบำรุงหัวใจ และบำรุงเลือด ใช้ดอกจำปีต้มกับน้ำดื่มเป็นยาหม้อ เพื่อบำรุงร่างกาย ขับเลือดเสีย หรือในบางครั้งนำมาประดับบนแก้วเครื่องดื่มสมทตี้ (น้ำผลไม้ปั่นรวมกันด้วยเครื่องปั่นสมูทตี้) นิยมใช้เป็นดอกจำปีแห้งมากกว่าดอกสด เด็ดดอกจำปี ล้างน้ำให้สะอาด เลือกใช้ดอกที่บานเต็มที่ ตากแดดอ่อน ๆ หรือจะใช้ดอกจำปีที่เหลือจากพวงมาลัยที่ใช้ไหว้พระแล้วก็ได้ เพราะส่วนมากมาลัยไหว้พระทั่วไปจะนิยมใช้ดอกจำปีมาร้อยทำเป็นอุบะ เวลาจะใช้บดให้เป็นผงก่อนแล้วค่อยชงกับน้ำร้อน หรือต้มกับน้ำทั้งดอกแห้งโดยที่ไม่บดก็ได้ ดื่มเป็นประจำได้ยิ่งดี
ดอกจำปีสด สามารถเข้าเป็นยาหอมแก้อาการวิงเวียน ได้เหมือนกับดอกหอมชนิดอื่น ๆ วิธีทำก็เหมือนกันไม่แตกต่าง หรือจะปรุงเป็นน้ำมันใส่ผมก็ได้ นำดอกจำปีไปทอดในน้ำมัน มะพร้าวบีบดอกจำปีสดให้พอช้ำก่อนนำไปทอด กลิ่นน้ำมันมะพร้าวจะได้หอมมากยิ่งขึ้น
คำเตือน : เวลาที่เราจะเก็บดอกจำปีมาใช้ประโยชน์ต่าง ๆ ควรที่จะใช้ไม้สอยดอกจำปีลงมากกว่าที่จะปีนขึ้นไปเก็บ เพราะจำปีมีเนื้อไม้ที่เปราะ จึงหักได้ง่าย หากปีนขึ้นไปเก็บ เวลาที่ตกลงมาแขนขาหัก จะไม่คุ้มกับดอกจำปีที่เก็บได้เล็ก ๆ น้อย ๆ
ชื่อ : ดอกจำปี (White Champaka)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Michelia Longifolia
วงศ์ : MAGNOLIACEAE